Het Rijk delegeert steeds meer taken aan de gemeenten, omdat die beter en vooral goedkoper op kleinschalig niveau kunnen worden uitgevoerd.
Het Rijk delegeert steeds meer taken aan de gemeenten, omdat die beter en vooral goedkoper op kleinschalig niveau kunnen worden uitgevoerd. BDU Archief

Veranderende overheid zet zelfstandigheid Scherpenzeel onder druk

20 augustus 2019 om 16:27 Overig Fusie met Barneveld

SCHERPENZEEL Het herindelingsspook waart boven Scherpenzeel. Een rapport van bureau SeinstraVandelaar (SDVL), dat de titel 'Zelfbewust Scherpenzeel' draagt, stelt dat het dorp niet voldoende bestuurskracht heeft om zelfstandig te blijven. Bestuurlijke herindeling – lees: fusie met Barneveld – zou de meest haalbare en betaalbare optie zijn.

Margreet Hendriks

In de afgelopen weken hebben we vier van de vijf politieke partijen in de Scherpenzeelse gemeenteraad aan het woord gelaten over hoe zij aankijken tegen de bestuurskracht van Scherpenzeel.

Alleen de visie van het CDA kon niet worden opgetekend, omdat deze partij vanwege de vakantieperiode tot op heden nog geen kans zag om op ons verzoek in te gaan. Bij de partijen die wel hebben gereageerd - GBS, SGP, CU en PRO Scherpenzeel - lijkt sprake te zijn van een tweedeling. GBS en SGP kijken kritisch naar de conclusies in het rapport en zijn er vooralsnog niet overtuigd dat groter beter is voor deze gemeente. CU en PRO daarentegen lijken weinig twijfel te hebben over een (financiële) noodzaak tot opschaling, omdat zowel het gemeentebestuur als de ambtelijke organisatie van Scherpenzeel onvoldoende toegerust worden bevonden om alle taken naar behoren uit te voeren. Zowel de 'optie zelfstandigheid' als de 'optie fusie' worden op dit moment door de gemeente nader onderzocht. De uitkomsten van dit onderzoek moeten begin oktober worden voorgelegd aan de Commissaris van de Koning in de provincie Gelderland. Daarna wil de gemeente hierover in gesprek gaan met de samenleving.

EISEN OPGESCHROEFD De hamvraag wordt of er in Scherpenzeel überhaupt nog iets te sturen is. Zoals in deze reeks al eerder aangestipt is er, vanwege het beleid van de hogere overheden, aan de trend van opschaling nauwelijks te ontkomen. Het Rijk delegeert steeds meer taken aan de gemeenten, omdat die beter en vooral goedkoper op kleinschalig niveau kunnen worden uitgevoerd. Bij deze transities, waaronder het sociale domein, wordt door het Rijk veelal flink bezuinigd op de hiervoor beschikbare budgetten. Tegelijkertijd worden de eisen opgeschroefd waaraan het lokale gemeentebestuur en de lokale ambtelijke organisatie moeten voldoen om deze taken 'naar behoren' uit te voeren. Zo worden er bijvoorbeeld door de provincie Gelderland metingen verricht om de operationele, tactische en strategische bestuurskracht van regionale en lokale overheden te bekijken en beoordelen. Daarbij ligt de nadruk op het moeten kunnen meegaan in de veranderende rol van de overheid in de samenleving en het kunnen behappen van nieuwe uitvoeringstaken en opgaven die op gemeenten en hun inwoners afkomen. Vrijblijvend is het allemaal niet, want als er wordt geconstateerd dat bij lokale overheden noodzakelijke stappen naar een wezenlijke verduurzaming van de bestuurskracht te lang uitblijven, kan de provincie hierop ingrijpen.

EXPERIMENTEN Die veranderende rol van de overheid in de samenleving is overigens ook aan trends onderhevig. Zo stimuleerde het Ministerie van Binnenlandse Zaken en de Vereniging van Nederlandse Gemeente (VNG) met het project Democratic Challenge drie jaar lang lokale proeven met participatief bestuur, vanuit de gedachte dat burger en bestuur dichter bij elkaar moeten worden gebracht. Er werd geëxperimenteerd met buurtraden en burgerpanels die meebeslissen over begrotingskeuzes, uitgebreide meepraatsessies bij planvorming, digitale platforms, et cetera. De ervaringen werden enthousiast gedeeld met andere gemeentebesturen door nieuwsbrieven, landelijke bijeenkomsten en workshops. ,,Goedbedoelde inspanningen om de lokale democratie aansprekender te maken, waarvan echter moet worden gevreesd dat deze niet zullen leiden tot kwantitatief beter lokaal bestuur, noch tot meer waardering voor de gemeenteraad'', kwalificeerde Solke Munneke, hoogleraar staatsrecht aan de Rijksuniversiteit Groningen, dit project in een gezamenlijke publicatie met Annemarie Kok.

WEERBAAR BESTUUR Inmiddels is al weer in de buidel getast en is het startsein gegeven voor een nieuw project: Democratie in Actie. Dit samenwerkingsprogramma van verschillende overheden en beroeps- en belangenverenigingen, richt zich specifiek op versterking van de lokale democratie en het lokaal bestuur. Een versterking die nodig zou zijn door de ingrijpende veranderingen die er op gemeenten en hun inwoners afkomen, zoals de Omgevingswet, de energietransitie en de overgang naar aardgasvrij wonen. Democratie in Actie wil in de periode tot 2021 een extra impuls geven aan de inzet van gemeenten op dit gebied, en heeft daarvoor de volgende ambities geformuleerd: een krachtige gemeenteraad, toegeruste politieke ambtsdragers, beter betrokken inwoners, responsieve ambtelijke organisatie, vitale democratische gemeenschap, krachtige lokale democratie en een (financieel) weerbaar bestuur. Hieraan gekoppeld is een werkprogramma ontwikkeld met een indrukwekkend aanbod aan summerschools, inspiratiebijeenkomsten, workshops, leergangen en cursussen voor ambtsdragers en ambtenaren.

AAN ZICHZELF SLEUTELEN Het landelijk geïnitieerde beleid tot upgrading van de gemeentebesturen lijkt het zoveelste voorbeeld van een overheid die voortdurend aan zichzelf blijft sleutelen. Een argument hiervoor is dat de veranderingen in de samenleving veranderingen vragen van de politiek, het bestuur, de inwoners en de ambtenaren. Je zou je ook de vraag kunnen stellen of het niet eerder andersom is en de samenleving moet meebewegen op de golf van veranderingen in het overheidsbeleid. In vroeger dagen waren een sluitend huishoudboekje, goede voorzieningen en in redelijke mate tevreden inwoners de graadmeters voor een goed functionerende gemeente. Tegenwoordig is maatgevend hoeveel specialisten en strategische denkkracht een gemeente in huis heeft. Nu gaat het erom of de gemeente, zowel op bestuurlijk als ambtelijk niveau, in de eigen gemeente alsmede in regionaal verband, voldoende in staat wordt geacht om visie te ontwikkelen op allerlei actuele beleidsthema's, zoals energietransitie, circulaire economie en ondermijning.

De lat voor het lokaal bestuur wordt steeds hoger gelegd. Dusdanig hoog dat er voor kleine gemeenten zoals Scherpenzeel nauwelijks toekomst meer lijkt te zijn. Deze krant zou graag willen horen hoe de Scherpenzeelse samenleving tegen al deze ontwikkelingen aankijkt. Hoe wordt er geoordeeld over de bestuurskracht van Scherpenzeel? Wat vinden de inwoners het meest belangrijk voor het goed functioneren van deze gemeente? Zijn de Scherpenzelers tevreden over hun gemeente(bestuur)? Voelen zij zich betrokken bij de lokale politiek? Willen zij graag dat deze gemeente zelfstandig blijft? Maakt het hun niet uit? Of vinden zij dat het om bepaalde redenen eigenlijk wel verstandig is om het dorp te laten fuseren met een grotere gemeente zoals Barneveld?

Reacties zijn welkom op de Facebook-pagina van de Scherpenzeelse Krant.'

advertentie
advertentie