Boekenfestijn is niet meer, maar lezen zullen we

Boekenfestijn. Een beetje liefhebber van het boek is er wel een keer geweest. Jaarlijks werd deze enorme ‘boekenmarkt’ op achttien plekken georganiseerd. Zowel in Nederland als in België. Een goedkope manier om aan een boek te komen. Hoe blijven we nu lezen? Het boekenfestijn is uiteraard niet de enige manier om aan een boek te komen, laat staan te lezen. Toch bracht dit fenomeen veel mensen aan het lezen, wat niet onbelangrijk is in deze tijd van de ‘ont-lezing’.  Mensen gingen met stapels boeken de deur uit. Deze werden immers tegen lage prijzen aangeboden. Studenten met hun Herschel rugzak vol, oudere mensen met boodschappentassen gevuld en jonge kinderen met hobbyartikelen onder hun arm.
 

Er kwamen steeds meer boeken bij
Al in 1981 ontstond dit fenomeen, toen nog onder de naam Centrale Boekhandel. Toen ging het om encyclopedieën die tegen zeer lage prijzen vanuit Centrale boekhandel werden verkocht. Er kwamen echter steeds meer boeken bij, het aanbod veranderde van encyclopedieën naar boeken, hobbyartikelen, cd’s, kaarten en kalenders. In 2013 ging het verder onder de naam Boekenfestijn. Half augustus werd het Boekenfestijn failliet verklaard. Er is niet echt een reden voor opgegeven.
 

Jongeren erbij betrekken lukte niet
In een artikel in de Volkskrant van vorig jaar lijkt het droevig gesteld met alles wat met lezen en boeken te maken heeft. Volgens schrijvers en organisatoren van een literair festival zijn het vooral mensen boven de vijftig die nog lezen. “Het kost ongelooflijk veel moeite om de scholen warm te maken, ik heb geprobeerd contact te krijgen met twee docenten Nederlands maar die antwoordden niet op mails en terugbelverzoekjes. Uiteindelijk heb ik via Biblionet Drenthe drie leerlingen gevonden die wilden meedoen. Niet voor de lol; voor studiepunten,” zo meldt de organisator van Zomerzinnen bij Diever. Ze had graag meer jongeren bij haar festival willen betrekken. Lukte duidelijk niet. Het is niet dat er niet voldoende boeken worden geschreven, integendeel. Maar het aantal lezers blijft achter. Volgens een rapport van de Raad voor Cultuur in 2018 leek het boekenvak zich enigszins te herstellen na zeven moeilijk jaren, maar de aanwas van jongeren blijft uit. Zelden hebben jongeren een literair boek in hun Herschel.
 

Er is nog nooit zoveel gelezen als nu
In 1975 lazen Nederlanders gemiddeld 6,5 uur boeken per week. In 2011 nog 2,5 uur. Als er al gelezen wordt onder jongeren is dat steeds meer van een scherm en minder van papier. Grappig dat bijzonder hoogleraar in de moderne geschiedenis van het boek (Universiteit Leiden) Adriaan van der Weel
opmerkt dat er eigenlijk nog nooit zoveel is gelezen als in deze tijd. Met de smartphone. “Lezen is belangrijk omdat we in een geletterde samenleving leven… we zijn afhankelijk geworden van tekst als medium…leesvaardigheid heb je nodig om mee te kunnen doen.”
 

Het gaat om de verhalen, maar lezen is belangrijk
Zijn daar dikke boeken voor nodig? Toch wel, menen de deskundigen. Door boeken te lezen ontwikkel je ook andere vaardigheden als ‘onthouden’ en ‘begrijpen’. Bovendien zou het misschien een beter idee zijn om jongeren op aan andere manier te benaderen als het om ‘verhalen’ gaat. Het hoeft niet per se via boeken. Dat kan ook via Spotify of hiphop-muziek.

Toch stelt de Raad van Cultuur dat lezen van belang is en dat literatuur mensen verandert. “Op het gebied van opvattingen, sociale cognitie en geestlijk en fysiek welzijn.” Is dat te bewijzen? Van der Weel: “Onderzoek daarnaar staat nog in de kinderschoenen.”