Marcel Veel doet voor hoe een pianola wordt 'bespeeld'.
Marcel Veel doet voor hoe een pianola wordt 'bespeeld'. Hannie van de Veen

Historische avond trekt volle zaal

21 oktober 2019 om 09:40

Film uit 1968 roept veel reacties op

WOUDENBERG De historische avond die woensdag in de Voorhof in Woudenberg plaatsvond, trok een volle zaal. Het programma bestond uit twee delen. In het eerste deel stond de pianola centraal, later werd een film van drie kwartier uit augustus 1968 van de familie Hofland vertoond over Woudenberg en zijn bewoners die Anja Robbertsen en Carola Wittenberg opknapten met namen en muziek. Eerder waren op die manier een film uit 1953 en een film over de Roomboterfabriek tot leven gewekt.

De film riep veel reacties op in de zaal. Er waren bekende of inmiddels overleden dorpsbewoners te zien. Enkelen zagen zichzelf in hun jonge jaren terug. Ook waren straten in aanbouw gefilmd, verdwenen winkelpanden, het College, ambtenaren, brandweer, winkeliers en een optocht met verenigingen. Zowel bij de Jan Ligthartschool als bij de School met de Bijbel was gefilmd, maar het was lastig in de kindergezichten mensen te herkennen. Het echtpaar Hofland en hun zoon kregen de eerste dvd's. Binnenkort is deze in de Oudheidkamer te koop. Wie namen van gefilmde personen weet mag deze doorgeven aan Oud Woudenberg.

Voor de pauze vertelde Johan Timmer over 16 oude pianolarollen die hij jarenlang in bezit had. Ruud van Keulen vond die in een schuur achter het in 1979 afgebrande hotel-restaurant de Nieuwe Poort. Wellicht zijn ze gespeeld in restaurant de Schans of in het oude café de Poort op de hoek van de Uitleg (Dorpsstraat) dat door de bom in Tweede Wereldoorlog sneuvelde. Aan de overkant werd in 1951 de Nieuwe Poort gebouwd. Nu kreeg Oud Woudenberg de rollen.

Pianola's boden in de 19e en begin 20e eeuw muzikaal vertier in etablissementen. Het is een soort 'automatisch' spelende piano door middel van luchtdruk. Met twee pedalen wordt in een bepaald tempo een onderdruk opgewekt die balgjes leegzuigt waardoor hamertjes tegen de snaren slaan. In de pianola draait, net als in een draaiorgel, een rol met gaatjes en met hendeltjes brengt de speler muzikale accenten aan of dempt snaren.

Marcel Veel van de Nederlandse Pianola Vereniging liet dit horen. Hij speelde van de nog bruikbare Woudenbergse rollen een allegro van Beethoven, een Hongaarse dans van Brahms, een Romance van Sydney Smith, een serenade van Charles Gounod en Frühlingsrauschen van Christian Sinding. Voor elk stuk verwisselde hij de rol. ,,Een pianola hoeft niet gestemd te worden, maar soms schiet er een snaar los. Dat kan ik repareren. Bij Amerikaanse pianola's bewogen de toetsen mee maar in Europa vond men dat ordinair. Op een speciale piano werden de rollen ingespeeld door pianisten uit die tijd zoals Rachmaninov en Stravinsky. Potloodjes zetten stipjes die daarna gaatjes werden." Marcel Veel werd gefilmd waardoor op een scherm te zien was wat hij deed.

De vroegere uitbater van de Nieuwe Poort, de familie van Saassen, schonk een origineel bordje aan Oud Woudenberg. Tot slot had Johan de Kruijff een verrassing: ,,Niemand wist of de pianola verbrand was maar ik werd vandaag opgehaald door restaurant de Pyramide van Austerlitz, ook van de familie van Kolfschoten. Daar blijkt hij in de hal te staan."

Johan Timmer geeft uitleg over de pianola
Marcel Veel achter de pianola
Het echtpaar Hofland krijgt de eerste dvd's van hun film