Afbeelding
Bert van den Broek

Burgemeester Wimar Jaeger: ‘Onze angst overwinnen voor nieuwsgierigheid’

5 mei 2022 om 08:19 Maatschappelijk

SCHERPENZEEL Burgemeester Wimar Jaeger van Scherpenzeel hield woensdagavond ter gelegenheid van Dodenherdenking 2022 een toespraak in de Hervormde kerk Scherpenzeel:

,,Dames en heren, jongens en meisjes,

82 jaar geleden op 10 mei 1940 ontvangt burgmeester Hoytema van Konijnenburg een telegram om alle Scherpenzelers te evacueren. In één dag worden bijna 6000 inwoners uit Scherpenzeel, Renswoude en Woudenberg geëvacueerd. Met treinen naar de Wieringermeer in Noord-Holland. Als zij twee weken later terugkomen is ons dorp op veel plekken onherstelbaar beschadigd. Wanhopig zoeken mensen naar spullen tussen de puinhopen en beschadigde huizen. 

Het worden 5 afschuwelijke jaren van geweld, destructie, verraad, martelingen, dood en verderf. Sinds die tijd hebben we 77 jaar de vrede gekoesterd. Ieder jaar herdenken we de slachtoffers van die verschrikkelijke tijd. Na 77 jaar zetten we herdenken om in herinneren omdat iedereen weet en wenst: “dat nooit weer”.   

Tegelijkertijd voelt het alsof wij hier vandaag met lege handen staan. Lege handen omdat we na zo veel jaren van “dat nooit weer” en “laat het niet voor niets geweest zijn”, overspoeld worden door het nieuws uit Oekraïne. We kunnen er bij deze herdenking niet omheen de oorlog in Oekraïne te noemen. Opnieuw zien we treinen die mensen evacueren voor geweld en destructie. Voor het eerst sinds 77 jaar is weer een oorlog in Europa, die niet is ontstaan uit interne opstand, uit een aanslag of door een burgeroorlog. Voor het eerst weer een oorlog die de verschrikkingen, waarvoor zovelen hun leven gaven, zo vergelijkbaar in herinnering brengt. 

Wij weten dat dergelijke verschrikkingen 2 tot 3 generaties duren voordat ze hanteerbaar worden. Wij weten dus ook hoe belangrijk het is om toekomstige generaties van die verschrikkingen te vrijwaren.

En dan nu het beeld van Oekraïne, overvallen door een brute dictator, die een bevolking zijn bestaansrecht en vrijheid ontzegt. Een oorlog tussen landen die nota bene zelf zo hard getroffen werden in de Tweede Wereldoorlog. Een oorlog die net als iedere oorlog vier verschikkingen kent, die koste wat het kost voorkomen moesten worden: 

De verschrikking van militair geweld: de niets ontziende vernietiging waarmee een land zijn buur overvalt en die wij toen over ons dorp zagen walsen en nu over Charkov. 

De verschrikking van willekeur: met de duizenden burgerslachtoffers in Scherpenzeel en nog veel meer in bijvoorbeeld Rotterdam en Marioepol. 

De verschrikking van politiek geweld: tegen politici, geestelijken, journalisten en vele anderen, vermorzeld ook nu weer, uitsluitend omdat zij hun stem voor vrijheid lieten horen. 

De verschrikking van discriminatie: onder het mom van superioriteit en angst of onbekendheid met de ander en die zich bij ons lijkt te vertalen in bijvoorbeeld een verschil tussen een bom op Kiev en een bom op Aleppo.  

Op deze herdenking ontkomen we er niet aan ons de vraag stellen of het dan toch niet mogelijk is om “dat nooit weer” te beschermen tegen “nog een keer”. Op dit moment van herdenken van onze slachtoffers, op het moment dat herdenken langzaam overgaat in herinneren, op het moment dat toekomstige generaties geen beeld meer hebben bij die vier eerder genoemde verschrikkingen en we een herhaling zien minder dan 2000 kilometer verder op, klinkt “dat nooit weer” als een wanhoopskreet.

Juist daarom, lieve mensen, hebben we de plicht om nog harder te werken. Om de huidige en toekomstige generaties te laten invoelen dat wat toen zo verschrikkelijk misging, zich niet mag herhalen. Die boodschap is, nu het toch weer onder onze ogen gebeurt, nog relevanter.

Ook in de huidige situatie zien we, dat we de sleutel moeten zoeken in het weerbaar maken van de stille meerderheid. Een stille meerderheid, die zich nog beter bewust zou mogen zijn, dat onze vrijheid niet vanzelfsprekend is. Een stille meerderheid die zich moet uitspreken als de samenleving escaleert.

Dat doen we door de verhalen van toen te vertalen naar de bedreigingen en risico’s van vandaag. Door te investeren in onze jongere generaties om hen bewust te maken van de gevaren van onvrijheid en hoe je die het beste kunt voorkomen. Met misschien wel als belangrijkste boodschap dat iedereen daarbij een taak heeft. Iedereen heeft de taak weerbaar te zijn en te helpen de bedreiging van onvrijheid te voorkomen. Alleen de stille meerderheid kan voorkomen dat het weer gruwelijk mis gaat. Ieder mens draagt individueel verantwoordelijkheid om te helpen de gevaren voor het collectief te voorkomen.

Het voorkomen van oorlog, geweld, destructie, verraad, martelingen, dood en verderf lijkt groot, maar het begint klein. Het begint bij onszelf en hoe we tegenover de ander staan. Het begint met de vraag of we onze angst voor de ander kunnen overwinnen met nieuwsgierigheid naar de ander. Of we andere keuzes, een andere taal, of een andere kleur, een andere lichaam of andere levensstijl willen leren kennen en misschien zelfs begrijpen. Het begint ook in het klein door op te staan en je te weer te stellen als we zien dat de ander toch door angst en niet door nieuwsgierigheid benaderd wordt.           

Lieve mensen, geweld leidt altijd tot verdeeldheid, oorlog altijd tot haat, respectloosheid altijd tot willekeur en geslotenheid altijd tot uitsluiting. Die ervaring van de vier verschikkingen van oorlog kennen we vanuit onszelf, onze ouders, grootouders en overgrootouders. Die ervaring ligt vast in duizenden verhalen over de vier verschikkingen van de oorlog. Als die ervaringen en verhalen na bijna 80 jaar niet meer gedeeld worden of verloren gaan, verliezen wij het referentiekader van toen, voor onze vrijheid van later. Als de indringende waarschuwing uit het verleden wordt vergeten zal elk conflict opnieuw uitmonden in vier verschikkingen. Het is aan ons allen om dat te voorkomen.’’

Afbeelding
Afbeelding
Afbeelding
Afbeelding
Afbeelding
Afbeelding
Afbeelding
Afbeelding
Afbeelding
Afbeelding
Afbeelding
advertentie
advertentie